Η Μισιρλού με Οκαρίνα και Καλίμπα

Μ' αρέσει να βρίσκω εκτελέσεις της Μισιρλούς με περίεργα όργανα. Όπως στο παρακάτω βίντεο όπου η Μισιρλού παίζεται με οκαρίνα και καλίμπα.

Η οκαρίνα είναι μέλος της οικογένειας των φλάουτων. Ενώ τα περισσότερα φλάουτα είναι κυλινδρικά, η οκαρίνα - γνωστή και ως "φλάουτο αγγείο" - έχει συνήθως σχήμα σφαιρικό ή ωοειδές. Οι πρώτες οκαρίνες κατασκευάζονταν από φυσικά αντικείμενα, όπως κόκκαλα ή νεροκολοκύθες, καρύδες και κοχύλια που τους είχε αφαιρεθεί το εσωτερικό. Αργότερα τα όργανα κατασκευάζονταν από πηλό, που έπαιρνε συχνά τη μορφή ζώων ή πουλιών. Το 19ο αιώνα κατασκεύαζαν μερικές φορές οκαρίνες από γυαλί ή πορσελάνη.
Στην αρχαία Αίγυπτο πίστευαν ότι το όργανο είχε μαγικές ιδιότητες. Η οκαρίνα προσαρμοζόταν στο στόμα την ώρα του τραγουδιού, προκαλώντας την παραμόρφωση της φωνής. Η αρχαία κινέζικη οκαρίνα, χαουάν, επινοήθηκε κατά πάσα πιθανότητα γύρω στο 2700 π.Χ. Μετά τον 6ο αιώνα της αποδόθηκε σημαντικός ρόλος στις τελετουργίες, αν και η χρήση της ήταν κοσμητική (σε λιτανείες) παρά μουσική.
Η σύγχρονη ευρωπαϊκή οκαρίνα χρονολογείται από το 1860 περίπου. Εκείνη την εποχή, ο Ιταλός Τζουζέπε Ντονάτι πρόσθεσε ένα οργανωμένο σύστημα οπών για τον αντίχειρα και τα δάχτυλα στο αρχικό λαϊκό φλάουτο, που είχε το σχήμα πουλιού. Από τότε το ιταλικό όνομα του οργάνου, ocarina ("μικρή χήνα"), χρησιμοποιείται για όλα τα φλάουτα αγγεία,ασχέτως του σχήματός τους.
Κάποιες οκαρίνες γνωστές και ως "σφυρίχτρες αηδονιών", γεμίζονται με νερό. Παράγουν έναν κελαρυστό ήχο που θυμίζει τραγούδι πουλιού, δικαιολογώντας κατ΄αυτό τον τρόπο το πιο διαδεδομένο όνομα του οργάνου. Άλλα όργανα που διαθέτουν μόνο μια οπή παράγουν έναν ήχο που θυμίζει τη φωνή του κούκου, όταν η οπή ανοίγει και κλείνει. Η πασίγνωστη σφυρχτρα του διαιτητή είναι κι αυτή ένα φλάουτο αγγείο. Το αποξηραμένο μπιζέλι ή ο σβώλος από πηλό μέσα στο σώμα της σφυρίχτρας στροβιλίζεται με φόρα όταν το όργανο χρησιμοποιείται,ενισχύοντας το διαπεραστικό του ήχο.
Η βασική τονικότητα της οκαρίνας ελέγχεται από την ποσότητα αέρα στο εσωτερικό του οργάνου: όσο μικρότερο είναι το όργανο, τόσο οξύτερος ο ήχος. Όταν μια οπή παραμένει ακάλυπτη, αυξάνει ο τόνος. Μια μικρή οπή είναι συνήθως ίση προς ένα ημιτόνιο, μια μεγάλη ίση προς έναν τόνο. Μια βαλβίδα κουρντίσματος, τοποθετημένη στην πλατιά άκρη κάποιων οργάνων, καθιστά δυνατό το ακριβές κούρντισμα της βασικής τονικότητας: μετακινώντας τη βαλβίδα μέσα ή έξω, η ποσότητα του αέρα στο εσωτερικό του οργάνου αυξάνεται ή μειώνεται.

Η καλίμπα είναι ένα απο τα σημαντικότερα μουσικά όργανα. Αποτελείται από ένα ηχείο και από μία σειρά μεταλλικών ράβδων, τοποθετημένες η μία δίπλα στην άλλη και στο κατάλληλο μήκος, έτσι ώστε να παράγονται οι συγκεκριμένες νότες. Η καλίμπα και το σχήμα της καλίμπας έχουν διάφορες παραλλαγές, με πιο γνωστή αυτή με το ορθογώνιο παραλληλόγραμμο ηχείο. Η βασική της έκδοση ήταν πάνω σε καβούκι χελώνας αλλά και πάνω σε πέτρα, μέσο το οποίο απαιτούσε πολύ περισσότερη τέχνη και προσοχή καθώς και με ένα μόνο λάθος χτύπημα της πέτρας θα μπορούσε να κάνει την καλίμπα να παράγει έναν τελείως διαφορετικό και αποκρουστικό ήχο.
Στο πέρασμα των χρόνων η καλίμπα άλλαζε μορφή και σχήμα αλλά πάντα διατηρούσε αυτό τον χαρακτηριστικό ήχο. Το ηχείο της καλίμπας , μπορεί πλέον να πάρει ό, τι σχήμα θέλει ο κατασκευαστής .Από κιθάρα σε καρδιά και διάφορα φρούτα. Ακόμα και ο τρόπος με τον οποίο δένονται οι μεταλλικοί ράβδοι και το σχήμα των ράβδων αυτών έχει αλλάξει . Παραταύτα ο ήχος παραμένει πάντα ο ίδιος. Πολλοί είναι αυτοί που έχουν αλλάξει μέχρι και το όνομα. Άλλοι την λένε καλίμπα, άλλοι καρίμπα και άλλοι κασίμπα. Όλες αυτές οι αλλαγές έχουν γίνει λόγο της μακραίωνης ύπαρξης της καλίμπας.
Η Καλίμπα διαφέρει από τα υπόλοιπα πληκτροφόρα μουσικά όργανα (όπως το πιάνο) στο ότι οι νότες που μπορεί να παίξει κάποιος περιορίζονται σε μια συγκεκριμένη κλίμακα. Θυμίζει κατά αυτόν τον τρόπο μια φυσαρμόνικα. Έτσι μπορείτε, ακόμα κι αν δεν γνωρίζετε τα βασικά της μουσικής να παίξετε διάφορες μελωδίες με πολύ μεγάλη ευκολία.

Πηγές:
Για την οκαρίνα:  blog "Περί Τεχνών"
Για την καλίμπα:  blog "Καλίμπα"
Ευχαριστώ τον Kamil, φίλο του blog και των Μισιρλούδων, για την επισήμανση του βίντεο. Thanks Kamil...